Η λογοθεραπεία είναι ένα επάγγελμα υγείας πανεπιστημιακής εκπαίδευσης που μπορεί να ασκηθεί έπειτα από την ολοκλήρωση εκτενούς εποπτευόμενης πρακτικής άσκησης και απόκτηση άδειας άσκησης επαγγέλματος. Έχει ως γνωστικό αντικείμενο την πρόληψη, τη διερεύνηση και την αποκατάσταση διαταραχών επικοινωνίας και κατάποσης εξαιτίας αναπτυξιακών δυσκολιών, ασθενειών ή ατυχημάτων.
Η λογοθεραπεία εκπληρώνει έναν κοινωνικό ρόλο δεδομένου ότι η επικοινωνία καθιστά εφικτή τη συμβίωση των ανθρώπων σε ένα σύνολο. Η τυπική ανάπτυξη του λόγου αποτελεί προϋπόθεση για την εκμάθηση της ανάγνωσης, της γραφής και των μαθηματικών εννοιών αλλά και τη μετάδοση πληροφοριών, γνώσεων και συναισθημάτων. Συνεπώς, οι καλές δεξιότητες επικοινωνίας είναι σημαντικές για την εκπαιδευτική, επαγγελματική, προσωπική και κοινωνική λειτουργικότητα ενός ατόμου ανεξαρτήτως ηλικίας.
Οι διαταραχές που αντιμετωπίζει η λογοθεραπεία μπορούν να ομαδοποιηθούν αδρά στα πεδία διαταραχών επικοινωνίας, λόγου, ομιλίας, φωνής και κατάποσης. Σε πολύ γενικές γραμμές:
- Η ανάπτυξη της γλώσσας ή του λόγου στην παιδική ηλικία ακολουθεί ένα συγκεκριμένο μοτίβο. Σε ορισμένα παιδιά, αυτή η ανάπτυξη έχει καθυστερημένη ή μη τυπική πορεία επηρεάζοντας τη δομή των προτάσεων, το λεξιλόγιο και τη χρήση της γλώσσας. Αυτό το ονομάζουμε αναπτυξιακή γλωσσική διαταραχή.
- Κάποιες φορές οι ήχοι της ομιλίας – φωνήματα δεν προφέρονται σωστά. Παραλείπονται, αντικαθίστανται ή παραμορφώνονται. Αυτές οι αλλοιώσεις μπορεί να είναι μέρος της τυπικής ανάπτυξης της ομιλίας ενός παιδιού ή μπορεί να είναι αρθρωτικές ή φωνολογικές δυσκολίες.
- Άλλες φορές η ροή της ομιλίας διακόπτεται από επαναλήψεις φωνημάτων ή τμημάτων των λέξεων, από επιμονή σε κάποια φωνήματα ή και μπλοκαρίσματα της φωνής και της άρθρωσης. Ενώ ο τραυλισμός θεωρείται μέρος της τυπικής ανάπτυξης της ομιλίας ενός παιδιού σε κάποιες περιπτώσεις χρήζει θεραπευτικής παρέμβασης.
- Υπάρχουν παιδιά που μιλάνε τόσο γρήγορα και χωρίς διαλείμματα με αποτέλεσμα οι προτάσεις τους να είναι ημιτελείς, με παραμορφωμένα ή απόντα φωνήματα, συλλαβές ή και ολόκληρες λέξεις. Άλλη μια διαταραχή της ροής της ομιλίας, γνωστή στο χώρο μας ως ταχυλαλία.
- Κάποια άλλα δυσκολεύονται να συμμετάσχουν σε κοινωνικά περιβάλλοντα ή να αναπτύξουν σχέσεις, λόγω διαταραχής στην κοινωνική επικοινωνία.
- Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις η φωνή μπορεί να ακούγεται βραχνή λόγω εσφαλμένης χρήσης ή κατάχρησης. Αυτό μπορεί να προκαλέσει κάποια οργανική ανωμαλία, όπως τα οζίδια φωνητικών πτυχών.
- Τέλος, κάποια παιδιά μπορεί να τρώνε μόνο ορισμένες τροφές ή μπορεί να χρειάζονται πολύ χρόνο για να σιτιστούν. Αυτά τα παιδιά μπορεί να έχουν διαταραχή σίτισης. Κάποια άλλα δυσκολεύονται να μασήσουν ή βήχουν όταν τρώνε, παρουσιάζοντας συμπτώματα πιθανής διαταραχής στην κατάποση.
Οι λογοθεραπευτές, έπειτα από ενδελεχή εξέταση του αιτούντος, στοχεύουν στον περιορισμό ή την πλήρη αποκατάσταση των προαναφερόμενων διαταραχών, χρησιμοποιώντας ποικίλες μεθόδους που έχουν αναπτυχθεί από επιστήμες όπως η ιατρική, η ψυχολογία, η παιδαγωγική και η γλωσσολογία.
Επίσης, παρέχουν συμβουλές και εκπαίδευση της οικογένειας του ατόμου που αναλαμβάνουν ενώ συχνά συνεργάζονται με άλλους ειδικούς όπως γιατρούς, οδοντίατρους, ψυχολόγους, δάσκαλους ή παραϊατρικό προσωπικό για τη βέλτιστη φροντίδα του εκάστοτε ατόμου.